SPOMENIČKO NASLEĐE

Spomenik Jožefu Kišu (1748-1813) obeležava grobno mesto idejnog tvoraca i projektanta Velikog Bačkog kanala. Ovaj spomenik na Šlajsu kod predvodnice predstavlja jedan od najstarijih očuvanih spomenika u Vrbasu.

Spomenik srpskim guslama, otkriven 2019. godine, delo je lokalnog umetnika Ljubisava Srdanovića. Izrađen je povodom upisivanja pevanja uz gusle na UNESCO listu nematerijalnog kulturnog nasleđa čovečanstva, čemu su doprineli opština Vrbas i lokalna udruženja guslara.

Na grobu omiljenog vrbaskog svestranog umetnika i slikara Jožefa Pehana, njegov prijatelj Ferenc Međeši izradio je nadgrobni spomenik u vidu tužne muze.

Spomeničko nasleđe Prvog svetskog rata predstavljeno je spomen pločama na više lokacija. Na samom ulazu u Srpsku pravoslavnu crkve postavljena je spomen ploča sa imenima poginulih stanovnika Vrbasa ove veroispovesti, dok su spomen ploče koje komemorišu poginule stanovnike nemačke nacionalnosti postavljene unutar Protestantskih crkava u centru grada. Zanatlijska korporacija je u amfor kapiji svog Zanatskog doma postavila spomen ploču na kojoj se nalaze imena poginulih članova ovog esnafa svih nacionalnosti.

Spomeničko nasleđe Drugog svetskog rata predstavlja nekoliko spomenika. Spomenik palim borcima i žrtvama fašističkog terora podignut je 1951. godine povodom obeležavanja 10. godišnjice početka ustanka protiv fašizma, čije postavljenje je dovelo do uređenja okolnog prostora u parkovsku površinu. Spomenik poginulim vojnicima Crvene Armije prilikom oslobođenja Vrbasa 20. oktobra 1944. godine, obnovljen je 2010. godine. Spomenik Crvenoarmejcima ili još nazivan i Ruski spomenik, prvobitno je podignut 1946. godine i predstavlja jedan od retkih obnovljenih spomenika ruskim saveznicima iz Drugog svetskog rata. Sećanje na poginule Jevreje, stanovnike Vrbasa, čini spomenik izgrađen od jednog stuba srušene Sinagoge u Vrbasu postavljen 1980-ih godina. Ovde se ubrajaju i spomenici posvećeni lokalnom palom borcu Isi Sekickom i narodnom heroju Savi Kovačeviću.