ŠLAJS – VRBAS
INFORMACIJE
Šlajs je jedno od najpopularnijih izletišta u Vrbasu. Nalazi se na Velikom bačkom kanalu i izuzetno je prijatno mesto za odmor, sport, rekreaciju, zabavu i ribolov. Obala je uređena i prilagođena kupačima, a pruža i mogućnost šetnje uređenom stazom. Na Šlajsu se nalazi nekoliko ugostiteljskih objekata u kojima se pripremaju razni riblji specijaliteti, kao i kafići na splavovima.
Šlajs (ger. Schleuse, eng. Sluice, Canal lock - ustava, prevodnica na kanalu) je istorijski značajno mesto za hidrosistem Vojvodine, jer je ovde počelo prokopavanje Velikog bačkog kanala pod nadzorom idejnog tvorca i projektanta Jožefa Kiša. Na deonici kod Vrbasa proširivanjem korita iskorišćen je postojeći vodotok reke Crne bare. Kanalom dužine 110 km, od Bezdana do ušća Tise, skraćena je plovidba brodova za 258 km, odnosno 10 dana nizvodno i 20 dana uzvodno. Močvarno zemljište duž obala kanala je isušeno i pretvoreno u zemljište pogodno za poljoprivredu, čime je prokopavanje kanala dovelo do ubrzanog razvoja naselja smeštenih uz njegove obale. Veliki bački kanal (1793-1802), koji povezuje Dunav kod Bezdana s Tisom kod Bečeja, danas čini deo hidrosistema Dunav-Tisa-Dunav, koji je nastao u periodu od 1957. do 1977. godine.
Na uzvišenju iznad ustave na Šlajsu nalazi se spomenik inžinjeru Jožefu Kišu (1748-1813), graditelju Velikog bačkog kanala. Jožef Kiš rođen je u Budimu, u plemićkoj oficirskoj porodici. Nakon završene inženjerske vojne akademije, Ќiš odlazi na studijsko putovanje u Englesku, gde stiče iskustva u izgradnji plovnih kanala. Po povratku, odlazi u Bačku kao inženjer Bečke kraljevske dvorske komore. Kao inženjer dvorske komore bio je angažovan pri izgradnji planova za nova i ušoravanje postojećih naselja. Pored Velikog bačkog kanala, njegovog najznačajnijeg inženjerskog poduhvata, Jožef Kiš bio je i projektant parohijskog doma Evangeličke crkve u Vrbasu, kao i nekoliko crkava u okruženju. Prema sopstvenoj želji, sahranjen je u Vrbasu, na svom imanju pored prevodnice. Na njegovom spomeniku stoji epitaf: „Ovde leži Jožef Kiš, mađarski plemić. Da je besmrtan, potvrđuje Francov kanal. Da je smrtan, ovaj hladan mermer.“
U blizini prevodnice na Šlajzu nalazi se stadion. U septembru 2020. godine navršilo se tačno 100 godina odkako je na ovom stadionu odigrana prva utakmica. Povodom ovog jubileja, stadion je dodatno opremljen sa 800 stolica na tribinama, digitalnim semaforom i atletskom stazom presvučenom tartanom.
KONTAKT PODACI
Lokacija: Vrbas